Ὁ Ἱερός Ναός Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου εἰς Καρδαμᾶ, καί ἡ Θρησκευτική Πανήγυρις αὐτοῦ.
Ἱστορικὴ Ἔρευνα καὶ Ἐπιμέλεια,
Ὁ κεντρικός Ἱερός Ναός Ἁγίου Ἰωάννου Θεολόγου Καρδαμᾶ εἶναι ὁ ἀρχαιότερος Ἱερός Ναός (ἀπό τούς τρεῖς) τοῦ χωριοῦ μας, καί ἀναφέρεται γραπτῶς ἤδη ἀπό τοῦ ἔτους 1686, κατά τήν Γενικήν Ἀπογραφήν, τήν ὁποίαν ἐπραγματοποίησαν οἱ Ἐνετοί στήν περιφέρειά μας, ὅταν αὐτοί ἐξεδίωξαν τούς Ὀθωμανούς ἀπό τήν Πελοπόννησον καί ἐγένοντο κύριοι (κατακτητές) αὐτῆς.
Πόσον παλαιότερον τοῦ 1686 εἶχε οἰκοδομηθῆ ὁ Ναός τοῦ Καρδαμᾶ δέν γνωρίζουμε μετά τεκμηριωμένης βεβαιότητος, διότι δέν διαθέτουμε ἄλλα γραπτά τεκμήρια περί αὐτοῦ! Ἐν τούτοις, εἶναι αὐτονόητον καί πέραν πάσης ἀμφισβητήσεως, ὅτι ὁ Ναός εἶχε ἱδρυθῆ, δηλαδή εἶχε οἰκοδομηθῆ, τουλάχιστον κάποιες ( ἤ ἀρκετές) δεκαετίες ἐνωρίτερον τοῦ 1686, ἔτους ἀναφορᾶς του εἰς τὰ Ἐνετικά Ἀρχεῖα τῆς Ἀπογραφῆς τοῦ 1686. Εἰς τήν Ἐνετικήν Ἀπογραφήν τοῦ 1686 ἀναφέρεται μέ τὸ ὄνομα «Ἱερός Ναός Ἁγίου Ἰωάννου Θεολόγου Καρδαμᾶ».Ὁ Ἱερός Ναός εἶναι ἀφιερωμένος στόν Ἅγιον Ἰωάννη τὸν Θεολόγον καί ὑπάγεται ἐκκλησιαστικῶς στήν Ἱεράν Μητρόπολη Ἠλείας.Ὁ Ἱερός Ναός Ἁγιόυ Ἰωάννου Θεολόγου Καρδαμᾶ, ἀπό τῆς ἱδρύσεώς του ἑόρταζε κατά τήν 8ην Μαΐου ἑκάστου ἔτους, ὅπως μαρτυροῦν γραπτά τεκμήρια, τὰ ὁποῖα διαθέτουμε περί αὐτοῦ (καί θα παραθέσουμε κατωτέρω), καί τοῦτο ἐγένετο καθ’ἕκαστον ἔτος μέχρι τοῦ ἔτους 1935, καθ’ ὅτι ἀπό τοῦ ἔτους 1936 ἡ Θρησκευτική Πανήγυρις τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ Ἁγίου Ἰωάννου Καρδαμᾶ μετετέθη καί πραγματοποιήθηκε τήν 26ην Σεπτεμβρίου 1936, καί ἔκτοτε πραγματοποιεῖται τήν 26ην Σεπτεμβρίου ἑκάστου ἔτους, ὅπως συμβαίνει μέχρι καί σήμερον.
Κατωτέρω θα ἐκθέσουμε τὰ τεκμήρια, τὰ ὁποῖα βεβαιώνουν τήν πραγματοποίηση τῆς ἑορτῆς κατά τήν 8ην Μαΐου (μέχρι τὸ 1935), καί ἐκεῖνα, τὰ ὁποῖα βεβαιώνουν τήν μεταφορά τῆς ἑορτῆς εἰς τήν 26ην Σεπτεμβρίου ἑκάστου ἔτους καί τούς λόγους τῆς μεταφορᾶς, ἀρχῆς γενομένης ἀπό τοῦ ἔτους 1936.Ι. ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΠΑΝΗΓΥΡΙΣ ΚΑΡΔΑΜΑ ( Ι.Ν. Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου) τήν 8ην Μαΐου
Ι.1 Ἡ Πανήγυρις Καρδαμᾶ κατὰ τὸ ἔτος 1916 (8 Μαΐου)!
( Μία Ἀνταπόκρισις-Ὕμνος γιά τόν Καρδαμᾶ, εἰς τήν Ἐφημερίδα ΝΕΟΛΟΓΟΣ Πατρῶν)
Ἀπὸ τῶν παλαιοτάτων χρόνων μέχρι καὶ τὴν δεκαετίαν τοῦ 1970, ὁ Καρδαμᾶς ἀποτελοῦσε τόπον τακτικῶν ἐπισκέψεων τῶν Ἀμαλιαδιτῶν, κυρίως κατά τίς ἐαρινές καί θερινές ἑορταστικές ἡμέρες (ΑΠΟΚΡΗΕΣ, ΚΑΘΑΡΑ ΔΕΥΤΕΡΑ, ΠΑΝΗΓΥΡΕΙΣ, ΗΜΕΡΕΣ ΠΑΣΧΑ, καὶ λοιπὲς ἑορτάσιμες ἡμέρες τῆς Ἀνοίξεως καὶ τοῦ Θέρους !).
Κατά τίς ἡμέρες αὐτές, λοιπόν, πλήθη Ἀμαλιαδιτῶν ἐξέδραμον πεζῆ καί συνέρρεον πρός τόν Καρδαμᾶ οἰκογενειακῶς, προκειμένου νά ἐκκλησιασθοῦν καί νά διασκεδάσουν.Ἀπό τό κείμενον τῆς ἀνταποκρίσεως, πέραν τῶν ἄλλων σημαντικῶν πληροφοριῶν γιά τό περιβάλλον τοῦ Καρδαμᾶ, οἱ ὁποῖες ἀποτελοῦν ἕναν Ὕμνον γιά τό χωριό μας, ὁ ἀναγνώστης πληροφορεῖται καί γιά τόν (τότε) γέροντα καί διάσημον Ἱερέα-Οἰκονόμον τοῦ Καρδαμᾶ, π. Γεώργιον Ἡλιόπουλον, Καρδαμαῖον τήν καταγωγήν. Σημειώνουμε, ὅτι Πρόεδρος τῆς Κοινότητος Καρδαμᾶ κατά τὸ ἔτος αὐτό ἦτο ὁ Ἀπόστολος Χρονόπουλος.
Κατωτέρω, παρουσιάζουμε σέ καθαρογραφή τό κείμενον αὐτῆς τῆς Ἀνταποκρίσεως γιά τόν Καρδαμᾶ, στὴν Ἐφημερίδα ΝΕΟΛΟΓΟΣ Πατρῶν τῆς 10ης Μαΐου 1916, καί τὸ ἀπόκομμα τῆς ἀνταποκρίσεως: Χθές, ἑορτήν Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ
Εὐαγγελιστοῦ,
τό δροσόλουστον προάστειον τῆς Πόλεώς μας, ὁ Καρδαμᾶς,
ἐτέλεσε τήν κατ' ἔτος τελουμένην θρησκευτικήν του πανήγυριν. Ὁ Καρδαμᾶς μέ τά θαλλερά
περιβόλια του καί τούς ἀνθηρούς μπαξέδες του εἶναι ὅ, τι αἱ Ἰτέαι καί ὁ Κῆπος
τοῦ Μαρούδα διὰ τάς Πάτρας. Εἶναι τό θερινὸν ἐντευκτήριον τῶν φυσιολατρῶν
συμπολιτῶν μας! Ἀπὸ πρωΐας πλεῖστοι τῆς ἡμετέρας πόλεως ἐξέδραμον μέχρις
ἐκεῖ οἰκογενειακῶς καὶ παρέστησαν κατὰ τὴν θείαν λειτουργίαν, καθ' ἥν
ἱερούργησεν ὁ ἐφημέριος Καρδαμᾶ, ὁ εὐπαίδευτος, εὐγενέστατος καί περιποιητικώτατος
αἰδ. Γεώργιος Ἠλιόπουλος Οἰκονόμος. Μετὰ τοῦτο, παρέμειναν δι'
ὅλης τῆς ἡμέρας, διασκεδάζοντες. Οἱ κάτοικοι, διακρινόμενοι διὰ τά φιλόξενα
αἰσθήματὰ των, ἐπροθυμοποιήθησαν τὶς νὰ ξενίσῃ τοὺς περισσοτέρους. Ἐπανῆλθον
δὲ κατὰ τάς ἑσπερινὰς ὥρας κατάφορτοι ἀπὸ ἄνθη καί μὲ τὰς ἀρίστας τῶν
ἐντυπώσεων." ( ΝΕΟΛΟΓΟΣ Πατρῶν, 10.05.1916)
Ι.2 Ἡ Πανήγυρις Καρδαμᾶ κατὰ τὸ ἔτος 1935 (8 Μαΐου)!
( Μία Ἀνταπόκρισις γιά τόν Καρδαμᾶ, εἰς τήν Ἐφημερίδα ΠΑΤΡΙΣ Πύργου)
Μέ παρόμοια κολκευτικά γιά τὸν Καρδαμᾶ λόγια περιγράφει τήν Θρησκευτική Πανήγυριν Καρδαμᾶ τῆς 8ης Μαΐου 1935 ἡ Ἐφημερίδα ΠΑΤΡΙΣ Πύργου, σέ ἀνταπόκρισή της ἀπό τὸν Καρδαμᾶ, τήν 10ην Μαΐου 1935.
Ἡ Θρησκευτική Πανήγυρις τοῦ Ι.Ν. Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου Καρδαμᾶ κατ΄τὸ 1935 εἶναι ἡ τελευταία Πανήγυρις, ἡ ὁποία πραγματοποιεῖται τήν 8ην Μαΐου. Ἀπό τοῦ 1936, ὅπως θα ἰδοῦμε κατωτέρω, ἡ πανήγυρις θα πραγματοποιεῖται τήν 26ην Σεπτεμβρίου.Ἡ Πανήγυρις Καρδαμᾶ τὸτὸ 1935 (8 Μαΐου)
Καρδαμᾶ ( τοῦ ἀνταποκριτοῦ μας ).
Ὅπως κατά τὸ παρελθόν, τοιουτοτρόπως καὶ ἐφέτος ἡ Κοινότης
μας ἦγε τὴν ἐτησίαν
αὐτῆς πανήγυριν ἐπί τῇ ἑορτῇ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου μετά πάσης λαμπρότητος
καί ζωηρότητος. Ἡ θρησκευτικὴ τελετὴ ἐν τῷ ναῷ διεξήχθη ἐπισήμως, παρισταμένων τῶν κοινοτικῶν ἀρχῶν καὶ πλήθους ξένων ἐπισκεπτῶν ἐν
μέςῳ τῆς χορείας τῶν ἱερέων καί τῶν ἱεροψαλτῶν. Τὸ ἀπόγευμα ἡ ἀτμόσφαιρα τοῦ χωρίου ἐδονεῖτο ἀπὸ
τοὺς ἤχους τῶν ἐγχωρίων ὀργάνων καὶ τῶν ἁσμάτων τῶν πνηγυριστῶν. Ὁ ἀρχοντικὸς οἶκος τοῦ φιλοπροόδου καί συμπαθεστάτου κ. Πίτερ Βλάση εἶχεν
ἀνοίξει τὰς πύλας του εἰς τοὺς ἐκλεκτοὺς ἐπισκέπτας, ἔνθα ἐτύγχανον
περιποιήσεων ὑπὸ τῆς εὐγενεστάτης οἰκοδεσποίνης. Αἱ διασκεδάσεις παρετάθησαν μέχρις ἀργὰ τὴν ἑσπέραν, ὁπότε οἱ ξένοι ἤρχισαν
νὰ ἀποχωροῦν μὲ τὰς λαμπροτέρας τῶν ἐντυπώσεων. ( ΠΑΤΡΙΣ
Πύργου, 10.05.1935)
ΙΙ. ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΠΑΝΗΓΥΡΙΣ ΚΑΡΔΑΜΑ ( Ι.Ν. Ἁγίου Ἰωάννου) τήν 26ην Σεπτεμβρίου
ΙΙ.1 Ἡ ΜΕΤΑΘΕΣΙΣ τῆς Πανηγύρεως Καρδαμᾶ ἀπὸ τοῦ ἔτους 1936!
( Μία Ἀνακοίνωση τῆς Ἐνοριακῆς Ἐπιτροπείας τοῦ Ι.Ν. Ἁγίου Ἰωάννου Καρδαμᾶ, στήν Ἐφημερίδα ΠΑΤΡΙΣ Πύργου )
Κατά τίς ἀρχές Μαΐου 1936, ἡ Ἐνοριακὴ Ἐπιτροπεία τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ Ἁγίου Ἰωάννου Καρδαμᾶ (δηλαδή ἡ Ἐκκλησιαστικὴ Ἐπιτροπή), μέ διαδοχικά δημοσιεύματά της στὴν Ἐφημερίδα ΠΑΤΡΙΣ Πύργου, ἐνημέρωνε τοὺς ἐνδιαφερομένους, ὅτι ἀπεφάσισε τήν ΑΝΑΒΟΛΗΝ ΤΗΣ ΠΑΝΗΓΥΡΕΩΣ Καρδαμᾶ, γιά τήν 26ην Σεπτεμβρίου 1936, ἀντί τῆς 8ης Μαΐου, λόγῳ τῶν πολλῶν ἀσχολιῶν τῶν κατοίκων Καρδαμᾶ κατά μῆνα Μάϊον στίς σταφιδοφυτεῖες Καρδαμᾶ, οἱ ὁποῖες ἐκάλυπταν τήν ἐποχήν ἐκείνη ὅλην τὴν καλλιεργουμένην ἔκταση τοῦ χωριοῦ. .
Ἐπειδή ἡ Ἐνοριακὴ Ἐπιτροπεία στὴν ἀνακοίνωσὴν της χρησιμοποιεῖ τὸ οὐσιαστικὸν ΑΝΑΒΟΛΗ καί ὄχι τὸ οὐσιαστικὸν ΜΕΤΑΘΕΣΙΣ, ὁ καθείς θὰ ὑπέθετε, ὅτι ἡ ἡμερομηνία τῆς Πανηγύρεως ἁπλῶς ἀναβάλλεται μόνον γιὰ τὸ ἔτος 1936. Τοῦτο, ὅμως, δὲν συνέβη, διότι, ὅπως γνωρίζουμε, ἔκτοτε, ἡ Πανήγυρις Καρδαμᾶ πραγματοποιεῖται μονίμως τὴν 26ην Σεπτεμβρίου ἑκάστου ἔτους μέχρι καί σήμερα. Κατωτέρω παραθέτουμε τὸ Ἀπόκομμα τῆς Ἐφημερίδος ΠΑΤΡΙΣ Πύργου τῆς 5ης Μαΐου 1936, καί σὲ καθαρογραφὴ τὸ κείμενον τῆς Ἀνακοινώσεως τῆς Ἐνοριακῆς Ἐπιτροπείας Ι.Ν. Ἁγίου Ἰωάννου Καρδαμᾶ:ΑΝΑΒΑΛΛΕΤΑΙ Η ΠΑΝΗΓΥΡΙΣ ΚΑΡΔΑΜΑ
Ἡ Ἐνοριακὴ Ἐπιτροπεία τῆς Κοινότητος Καρδαμᾶ, ἐλθοῦσα εἰς
συνεννόησιν μετὰ τοῦ Προέδρου καί τῶν κατοίκων αὐτῆς, ἀπεφάσισεν,
ὅπως ἡ κτ’ ἔτος
τελουμένη πανήγυρις κατὰ τὴν 8ην Μαΐου, ἑορτῆς τοῦ «Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ
Θεολόγου», ἀναβληθῆ διὰ τὴν 26ην Σεπτεμβρίου, λόγῳ τῶν πολλαπλῶν ἐργασιῶν
τῶν κατοίκων κατὰ τὸν μῆνα Μάϊον. Ὅθεν καθιστοῦν τοῦτο γνωστόν εἰς κάθε
φιλέορτον. Ἡ
"ἐνοριακὴ Ἐπιτροπεία Καρδαμᾶ»
( Ἐφημερίς ΠΑΤΡΙΣ Πύργου, 05 Μαΐου 1936)
Ἡ Ἀνακοίνωση αὐτὴ τῆς Ἐνοριακῆς Ἐπιτροπείας Καρδαμᾶ, γιὰ τὴν ἀναβολὴ τῆς Πανηγύρεως, ἐπανελήφθη καί κατά τὸ διήμερον 6 καί 7 Μαΐου 1936 εἰς τὴν Ἐφημερίδα ΠΑΤΡΙΣ Πύργου.
Σημειώνουμε ἐδῶ, ὅτι Ἱερεὺς τοῦ Ι.Ν. Ἁγίου Ἰωάννου Καρδαμᾶ, καί γιὰ τὸ ἔτος 1936, ἦτο ὁ π. Θεόδωρος Τσελίκας (γνωστὸς καί ὡς Παπατούμπας), ἐνῷ Πρόεδρος τῆς Κοινότητος Καρδαμᾶ ἦτο ὁ Σταῦρος Κωτσέλης!Ἡ γνώμη μας εἶναι, ὅτι εἶναι πλέον καιρός, οἱ ἁρμόδιοι (δηλαδή τὸ Ἐκκλησιαστικόν Συμβούλιον τοῦ Ι.Ναοῦ Ἁγίου Ἰωάννου Καρδαμᾶ) νά σχεδιάσουν καί νά ὑλοποιήσουν τὸ αὐτονόητον, δηλαδήή τήν ὁριστικήν ἐπαναφορά τῆς 8ης Μαΐου, ὡς ἡμέρας πραγματοποιήσεως τῆς Πανηγύρεως τοῦ Ι. Ν. Ἀγίου Ἰωάννου Καρδαμᾶ, ἀντί τῆς 26ης Σεπτεμβρίου ἑκάστου ἔτους.-
Ἔγραφον τήν 5ην Μαΐου 2021, ἐν Καρδαμᾷ
Ἄγγελος Λιβαθινός